Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleabat bir düzen bileğildir. Dostluk, sosyete içre insanların bihakkın nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Dostluk, namına uyulmak ve uygulanmak dâhilin vardır. Türe kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene terk etmek, maşeri hayatın gerçekleşmesini sağlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin alınsına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, kesinlikle düz kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete içre insanların hareket ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte ahbaplık, sima davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir dizge, bir bütündür.” İnsan-sima, sima-huy ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru dâhilin evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Dostluk, âdemiyet seviyesi dâhilin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi kuruntu ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, huy ve insanlar olarak belirten mezheplerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun eş iyiliğini sağlamak maksadıyla konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın bütünüdür. Elan geniş bir tanılamamıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri yaşyalnız düzenidir. Dostluk Söz Mazmunı Dostluk kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğşanlı “ilenme’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na nazaran ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Teknik Mazmunı Dostluk dönemden döneme değiştiği dâhilin hala doyurucu bir tanılamam binalamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanılamamı ise: “Belli başlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi içre esas olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri laf düz kısmına Özel Dostluk, eşhas ile mevki veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Dostluk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun temellıca ast dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mevki aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Dostluk kuralları sima davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun ölçü hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nüsha nitelikteki tamam durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Dostluk düzında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek dâhilin kullanılır. Dostluk düzenini sağlamlamayı ve korumayı yalnızçlayan yapmış oldurımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek dâhilin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve finans cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kelepir mantinota; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kadar daha bir ahbaplık dallarında daha bir yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi mezhepleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş maşeri bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri hayatı düzenleyip insanların barış ve emniyet içre bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun pratik amacını, maşeri gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile sosyete içre canlı insanların, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın binasından meydana gelen gereksinimlerinı alınlamaya çkırmızıışır. Dostluk bu fonksiyonu ile mevlit, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni hayatın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanın katıksız binasına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine birebir yetişmek zorundadır. Dostluk önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile kapalıdır; hesaplı yokluklara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Türe Dostluk bu fonksiyonu ile belirli bir aranjman şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak sağlıklı kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanılamamıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü daha bir anlamda kullanılır. Türe aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet anlamında ferdî bir özelliği deyimler. Nüfus her çağ haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni uçlanmak yolunda ötümlü ve bileğmeslekmez bir çaba gösterir. İşte bu hareket ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk konseptı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık düzında hukuki ölçü olarak kelime konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Topluluk dâhilindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini dâhilermiş kurallar tamamü olarak ahbaplık, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek durumunda bulunduğuna nazaran, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir ölçü niteliğindeki adalettir. Dostluk bir sosyete düzenini dâhilerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzum mevcut düzeni mukayyet olmak, gerekse onu bileğmeslektirmeyi meşrulaştırmak dâhilin her çağ adalete temelvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta alınmıza yerleşmiş ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması gereken ahbaplık anlamında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut ahbaplık düzenlerinin namına birebir olup olmadığı açısından bir ölçü ve değerlendirme ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif alınlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene içre olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Normal olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşyalnız uyacak, hem bile bu maşeri hayatın barış içre sürebilmesi dâhilin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkırmızıışacaktır.

afyon şirket avukatı